De NSB-er Cornelis Iprenburg heeft veel kwaad werk verricht. Hij was medewerker van de Dienststelle der Sicherheitsdienst in Arnhem en werkte nauw samen met de Wageningse NSB-commissaris van politie Versteeg. Iprenburg had zich ingedrongen in de O.D. van Wageningen. Gelukkig werkte men hier met het systeem, dat één man de leiding had over vijf anderen. Men kende dus niet zo heel veel namen. Iprenburg heeft de mensen uit de groep verraden. De opgepakte groep werd afgevoerd naar concentratiekampen, waar twee van hen omkwamen.
Iprenburg dook onder in Drachten. Ook daar drong hij zich in de illegaliteit in en heeft mensen verraden. Regelmatig kwam hij terug naar Wageningen en bleef zodoende een gevaar voor het verzet. Er werd besloten op grond van zijn verraad en het gevaar dat hij nog opleverde, dat hij de doodstraf verdiende.
Een eerste poging om hem te ontvoeren door een pseudo Duitse officier met een militair had geen succes. Hij wilde niet mee. Bij de tweede poging op 21 oktober 1943 werd hij door een verzetslid in de Kapelstraat met een revolver in de rechter bovenarm getroffen. Iprenburg werd ter verpleging in het ziekenhuis opgenomen. De dader bleek voortvluchtig.
Op 27 oktober 1943 werd Iprenburg in het ziekenhuis door een onbekende bezoeker, met een revolver achter een bosje bloemen, in de borst doodgeschoten. De dader verliet uiterlijk kalm het ziekenhuis, struikelde bij de uitgang, en werd door anderen nog bijgelicht. Een uitgebreid onderzoek door de Wageningse politie leverde geen resultaat op. Het onderzoek werd overgenomen door de Sicherheitspolizei in Arnhem. De echtgenote van de schutter van de eerste poging werd opgepakt en heeft de tot aan het eind van de oorlog als gijzelaar in kamp Vught gezeten.
Beste mensen
Theoretisch zou het kunnen kloppen dat (ook) de echtgenote van de schutter bij de eerste poging tot het eind van de oorlog in Vught heeft gezeten.
Maar wat ik weet is dat Marie Kleijn in Vught heeft gezeten en daar is bevallen van haar dochter Micheline. Marie was de echtgenote van Jan Kleijn die de (mislukte) aanslag in de Kapelstraat pleegde en daarbij door Iprenburg herkend werd. In jullie verhaal de tweede poging, niet de eerste. Omdat Kleijn herkend werd is de politie naar zijn woning gegaan. Maar hij was de uiterwaarden in gevlucht.
Op 28 Oktober 1943 was ik met ouders en broer ondergedoken bij mijn grootvader, voormalig burgemeester van Wageningen ir M.J. IJzerman, Hesseling van Suchtelenweg 8. Ik lag al op bed en hoorde Dr Boes aankomen in zijn Fiatje Topolino. Ik keek tussen de gordijnen door, zag hem uitstappen en neergeschoten worden, waarna ik de familie waarschuwde. Na onze vlucht bijna een jaar later (Market Garden) nooit meer iets gehoord over de weduwe Boes, nog zoon Jan of dochter.
Dr Boes en mijn grootvader hadden beiden een werkzaam verleden in Nederlandsch Indië en dat schiep een sterke band, ondanks hun leeftijdsverschil van bijna 20 jaar.
Zo kwamen zij samen tot de bouw van die twee toen nog identieke huizen. Helaas heeft de huidige bewoner beide deuren van garage en fietsenhok vernieuwd, waardoor zelfs op straat de samenhang verloren is gegaan. Toen de Duitsers het huis vorderden om er afweergeschut te plaatsen en de manschappen te huisvesten, moesten wij er natuurlijk uit.
Wij hebben toen, tot de evacuatie van geheel Wageningen na Market Garden, in die garage gewoond. Voor mijn vader, die het meest werd gezocht (moeder en zoontjes wilden ze alleen maar gijzelen om hem boven water te krijgen) was met hout voor de open haard de achterste meter afgescheiden. In die stapel was een soort onzichtbare kastdeur met haardhout, waardoor hij er achter zich kon verstoppen en waar hij ’s nachts ook in een leunstoel sliep.
Een paar jaar geleden zijn wij samen met de vorige bewoners van nr 8 te gast geweest bij die, die nu op nr 10 in het huis van de familie Boes wonen.
Zij vertelden mij toen dat Jan Boes Jr naar Australië of Nieuw Zeeland geëmigreerd zou zijn.
Ik houd mij aanbevolen voor contact met de familie Boes.
Theo te Winkel ( theo@winkelwijn.nl )