Henrij Sanders

Gouda 26 december 1861 – Auschwitz 5 november 1942

Henrij Sanders werd op 26 december 1861 geboren in Gouda. Hij was de zoon van Marcus Jacob Sanders en Leentje van Dantzig.

In 1880 werkte Henrij als schrijnwerker in Wageningen bij meubelmaker Viets aan de Hoogstraat. Vanaf 1911 woonde en werkte hij aan de Grindweg als zelfstandig meubelmaker en taxateur.

In 1885 werd door een groep Wageningse jongeren de werkliedenvereniging ‘Nut en Genoegen’ opgericht met het doel: ‘het beoefenen der welsprekendheid en leden bij ziekte of ongeval geldelijk te steunen’. De welsprekendheid kwam tot uiting in het opvoeren van toneelstukken. Uit de contributies en ‘verdere baten van de vereniging’ ondersteunde men de zieke leden. Henrij Sanders was secretaris van de vereniging en fungeerde vele jaren als souffleur bij de toneeluitvoeringen, die in de jaren vóór 1940 volle zalen trokken.

Op 1 maart 1895 werd in Wageningen het huwelijk voltrokken van Henrij Sanders en Maria van de Peppel, geboren op 25 januari 1868.
Het echtpaar kreeg twee dochters, Leentje in 1895 en Dirkje Joanna in 1899. Omstreeks 1918 verhuisde het gezin Sanders naar de Kapelstraat 15.
Maria van de Peppel overleed op 20 april 1932 in het Wageningse ziekenhuis. Zij werd begraven op de algemene begraafplaats aan de Oude Diedenweg in Wageningen.

De winkel annex woonhuis van Henrij Sanders aan de Kapelstraat liep zware schade op tijdens de beschietingen vanaf de Grebbeberg in mei 1940.
De herstelwerkzaamheden aan het pand werden op 7 juli 1941 voltooid.
Eind 1944 werd het pand, evenals het naastgelegen hotel Centraal getroffen door geallieerd granaatvuur uit de Betuwe en geheel verwoest.

Op last van de Duitse bezetter keerde Henrij Sanders op 22 januari 1941 terug naar zijn geboorteplaats Gouda.
Hij ging wonen bij zijn zuster Roosje Sanders (1873) in de Agatha Dekenstraat 4.

Leo Sanders (1864) de broer van Henrij werkte een groot deel van zijn leven, vanaf 1882 tot 1940, als winkelbediende bij de tabakszaak Van Vreumingen in Gouda. Op 28 juni 1940 ging hij met pensioen en was er een uitgebreid afscheidsfeest waarbij Roosje en Henrij Sanders aanwezig waren.
Leo Sanders overleed in zijn woning op 6 februari 1942 en werd begraven op de Joodse begraafplaats aan de Boelekade in Gouda.
In 1976 werd de begraafplaats wegens te hoge grondwaterstand ontruimd, de stoffelijke resten werden overgebracht naar de Nieuwe Israëlitische begraafplaats aan de Oude Diedenweg in Wageningen. Leo Sanders werd op deze begraafplaats herbegraven.

Henrij en Roosje Sanders werden op last van de Sicherheitspolizei te Rotterdam op 21 oktober 1942 door Goudse politieagenten weggehaald uit hun woning en samen met zeventien lotgenoten overgebracht naar Amsterdam. Op 30 oktober werden zij geregistreerd in kamp Westerbork.
Op 2 november werden zij met 952 lotgenoten op transport gesteld naar het vernietigingskamp Auschwitz.
Na aankomst, op 5 november 1942, werden Henrij en Roosje Sanders vermoord.

Henrij Sanders wordt herdacht op de naamlijst van het Joods monument ‘De Levenspoort’ in Wageningen en op de Naamwand van het Monument voor de Gevallenen aan de Costerweg.

Roosje en Henrij Sanders worden herdacht op de Wandborden in het Gouds Metaheerhuis en op het Herdenkingspaneel in het stadhuis van Gouda.

Op 29 augustus 2012 zijn ter herinnering aan Henrij en Roosje Sanders twee Stolpersteine gelegd in de Agatha Dekenstraat in Gouda. Een initiatief van mevrouw Soesja Citroen en de Stichting Gouds Metaheerhuis.

---

Bronnen

Herinneringscentrum Kamp Westerbork
Archief Stichting Joods Erfgoed Wageningen
Archief gemeente Wageningen
‘Van puntzak tot banderol’
De geschiedenis van sigarenzaak Van Vreumingen in Gouda.
Auteur: L.D. van Vreumingen
Foto: Collectie G.J. Jansen
Stichting Gouds Metaheerhuis.