Bernhard van Gelder

‘s Gravenhage 23 februari 1916 – Auschwitz 24 september 1943

Bernhard van Gelder ( Berry) werd op 23 februari 1916 geboren in ’s Gravenhage als jongste zoon van Izak van Gelder en Lea Coster.

Op 6 oktober 1936 werd hij uitgeschreven bij de gemeente ’s Gravenhage en vertrok naar Groningen voor een studie aan de Landbouwschool.
In 1939 begon Bernhard de studie landbouw aan de Landbouwhogeschool in Wageningen. Op 18 oktober 1939 woonde hij in Renkum, Kerkstraat 5 bij Sara Cohen- de Vries en verhuisde op 27 april 1940 naar de Julianastraat 11 in Veenendaal bij de familie Koetser.

Op 27 november 1940 vestigde hij zich in Wageningen en ging als huisgenoot/kamerbewoner wonen bij Boas Roffesa en zijn vrouw Anna Blom aan de Gravinnestraat 2. Na het vertrek van Boas Roffesa en Anna Blom op 21 februari 1942 naar Amsterdam bleef Bernhard aan de Gravinnestraat wonen bij de nieuwe bewoners Bartus Wijnveen en zijn vrouw Anna Jacoba Jansen. Zijn propedeuse examen legde hij (clandestien) af op 21 april 1942.

De ouders van Bernhard, Rabbijn Izak van Gelder en zijn vrouw Lea Coster werden in februari 1943 opgehaald uit hun woning aan het Hofwijckplein in ’s Gravenhage en op 19 februari 1943 geregistreerd in kamp Westerbork. Op 10 maart 1943 gingen zij op transport naar Sobibor waar zij op 13 maart 1943 direct na aankomst werden vermoord.
Bernhard van Gelder verbleef in Wageningen toen zijn ouders werden opgepakt en kreeg (onbekend van wie) het bericht dat als hij zich zou aangeven, zijn ouders zouden worden vrijgelaten. Ondanks aandringen van de familie Wijnveen deze toezegging niet te geloven was Bernhard ervan overtuigd dat zijn ouders vrij zouden komen als hij zich aangaf.
Samen met zijn vrouw Martha de Lange werd hij gearresteerd en beiden werden naar kamp Vught overgebracht, ze kwamen in juni/juli 1943 in kamp Westerbork aan en werden op 21 september 1943 op transport gesteld naar Auschwitz, waar Bernhard direct na aankomst werd vermoord.
Martha de Lange werd eind 1944, waarschijnlijk met een ziekentransport, overgebracht naar het concentratiekamp Bergen Belsen.
Zij overleefde.

Bernhard van Gelder staat vermeld op de Gedenksteen in de aula van de Wageningen universiteit en op de Naamwand van het Monument voor de Gevallenen.

Bronnen

H.Wijnveen
Herinneringscentrum Westerbork
Gemeentearchief Wageningen
Register van overlijden 1951 no. 142.
Bevolkingsregister gemeente Renkum 1916-1941 (reconstructie)
Geschiedenis van de Joodse Gemeenschap in Stichts en Gelders Veenendaal
Werkgroep Joods Veenendaal.
’s Gravenhage digitaal Portaal
‘Haagse Rabbijnen’
Drie eeuwen geestelijke leiding J.B. van Crefeld.