In mei 1940 werd de kerk door de Nederlandse artillerie vanaf de Grebbeberg beschoten en veranderde evenals de omgeving in een gloeiende puinhoop.
Het dak en de gewelven stortten vrijwel geheel in. Van de toren was alleen de romp blijven staan, de spits was naar beneden gekomen evenals de klokken die ernstig beschadigd waren.
Na het verkrijgen van de stadsrechten in 1263, verrees er op de huidige plaats in Wageningen een kerk in Romaanse stijl. Deze rooms-katholieke kerk was gewijd aan St. Jan. De volledige naam was Johannes de Doperkerk. In het begin van de 16e eeuw kreeg de kerk zijn Gotische karakter.
In 1810 kwam de Grote kerk in het bezit van de Hervormde Gemeente. De toren bleef eigendom van de burgerlijke gemeente en is dat nog steeds.
In mei 1940 werd de kerk door de Nederlandse artillerie vanaf de Grebbeberg beschoten en veranderde evenals de omgeving in een gloeiende puinhoop.
Het dak en de gewelven stortten vrijwel geheel in. Van de toren was alleen de romp blijven staan, de spits was naar beneden gekomen evenals de klokken die ernstig beschadigd waren.
De zwaar beschadigde en deels versmolten klokken werden in 1942 overgebracht naar de koper- en metaalgieterij en machinefabriek Concordia te Midwolda van de firma Gebr. Van Bergen om overgegoten te worden.
De klokken zijn nooit hergoten want ze werden door genoemde firma in 1943 op last van het Non-Ferro bureau afgeleverd in Hoogeveen waar ze naar de smeltkroes gingen voor het maken van oorlogstuig.
Het waren eeuwenoude klokken.
De brandklok met het opschrift “ Jesus Maria, Johannes, Anno Domini MCCCCLXI (1461)
De grote klok, gegoten in het jaar 1627 door Peter van Tryer en Willem Evers.
De luidklok met het opschrift “ Me fecit Cyprianus Cransz Jansz Amstelodami anno 1743”.
Na het verwijderen van het puin binnen de muren van het kerkgebouw, bleken de talrijke oude grafzerken door de hitte van het vuur in stukken gesprongen te zijn. Deze werden grotendeels verwijderd en met het puin afgevoerd.
Men maakte tevens van de gelegenheid gebruik om de graven in de kerk te ruimen.
In augustus 1941 begon de wederopbouw. De ontwerpers van het herbouwplan van de kerk waren ir. A.J. van der Steur en G.H. Kleinhout. Bij de bouw van de kerk moesten zoveel mogelijk nog bruikbare oude stenen gebruikt worden.
Toen de Duitse bezetter in juli 1942 een algehele bouwstop afkondigde, mocht alleen de herbouw van de kerk voltooid worden, omdat daarvoor geen nieuwe materialen nodig waren.
De officiële ingebruikneming was op 22 december 1943.
De Grote Kerk bleef tijdens de beschietingen van de geallieerden vanuit de Betuwe vrijwel ongeschonden.
In april 1945 bliezen de terugtrekkende Duitse troepen de toren van De Grote Kerk op. De torenspits was in zijn geheel naar beneden gekomen en het westelijk deel van het schip was opnieuw zwaar beschadigd.
Op 4 juni 1954 waren kerk en toren weer herbouwd en vond de officiële oplevering plaats.
Bronnen
750 jaar kerkenbouw in Wageningen, Kees Gast en Maarten van den Wijngaart – Comité Open Monumenten Dag Wageningen 2005
Mededelingen van de Historische Vereniging Oud-Wageningen, november 1992 nr. 4. A.G. Steenbergen
Achteraf Bekeken, Wageningen, Brandende Wielen en Hete Hangijzers, Ad Rietveld